Đối Mặt Với Wonder Week Hay Tuần Khủng Hoảng Của Trẻ Sơ Sinh

Wonder week hay tuần khủng hoảng của trẻ sơ sinh là thời kỳ trẻ trở nên nhạy cảm về cả thể chất và tinh thần. Mỗi khi đối mặt với thời kỳ này, cha mẹ thường cảm thấy hoang mang, bối rối. Nhưng trái lại với những biểu hiện bất ổn đó, tuần khủng hoảng của trẻ sơ sinh là dấu hiệu cho thấy sự phát triển của trẻ với các kỹ năng mới.

Wonder week – Tuần khủng hoảng của trẻ là gì?

Tuần khủng hoảng của bé, hay còn được gọi là "wonder week" trong tiếng Anh, là thuật ngữ được sử dụng trong việc mô tả các giai đoạn phát triển và tiến hóa của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Thuật ngữ này xuất phát từ cuốn sách "The Wonder Weeks" của tác giả Hetty van de Rijt và Frans Plooij.

Theo cuốn sách này, wonder week là một giai đoạn thời gian xảy ra trong quá trình phát triển não bộ của trẻ, trong đó có sự thay đổi và tiến hóa lớn. Trong thời gian này, trẻ có thể trải qua một số biểu hiện như thay đổi thái độ, tăng cường hoạt động não bộ, và có thể có những thay đổi trong cách ứng xử và hành vi.

Theo sách "The Wonder Weeks", có tổng cộng 10 wonder weeks xảy ra trong suốt quá trình phát triển từ lúc trẻ sơ sinh cho đến khi trẻ đạt đến 20 tháng tuổi. Đó là các tuần thứ: 5, 8, 12, 19, 26, 37, 46, 55, 64, 75. Mỗi wonder week kéo dài trung bình khoảng 1-2 tuần và có thể gây ra một số thay đổi trong cảm xúc, giấc ngủ, hành vi và sự tương tác của trẻ.

Tuy nhiên, đáng lưu ý rằng không tất cả các trẻ đều trải qua cùng một kịch bản wonder week và không phải tất cả các thay đổi trong hành vi của trẻ đều có thể được giải thích bằng wonder week. Mỗi trẻ có sự phát triển riêng và có thể trải qua các giai đoạn phát triển khác nhau.

Vì vậy, wonder week là một khái niệm được đề xuất để giúp cha mẹ hiểu về quá trình phát triển của trẻ, nhưng không phải là một quy tắc tuyệt đối mà áp dụng cho mọi trẻ.

Dấu hiệu nhận biết các wonder week của trẻ

Có một số dấu hiệu mà cha mẹ có thể nhận biết khi trẻ đang trải qua các tuần khủng hoảng hoặc wonder week. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến mà trẻ có thể thể hiện trong thời gian này:

1. Thay đổi trong giấc ngủ: Trẻ có thể trở nên khó ngủ, thức giấc nhiều hơn bình thường, hay có giấc ngủ không ổn định.
2. Thay đổi trong cảm xúc: Trẻ có thể trở nên khó chịu, khóc nhiều hơn, cáu gắt hơn bình thường. Tâm trạng vui buồn bất thường. Bé đòi bế nhiều hơn, bám ba mẹ hơn
3. Thay đổi trong ăn uống: Bé sẽ mất cảm giác ngon miệng. Bé bú ít đi hoặc bỏ bú, giảm số cữ bú trong ngày.
4. Thay đổi trong sự phát triển: Trẻ có thể trải qua sự phát triển nhanh chóng trong kỹ năng cử động, ngôn ngữ, hoặc sự hiểu biết.
5. Tăng cường tương tác và khám phá: Trẻ có thể tỏ ra tò mò và muốn khám phá mọi thứ xung quanh hơn, tăng cường sự tương tác với môi trường và những người xung quanh.
6. Thay đổi trong lịch trình: Trẻ có thể có khó khăn trong việc tuân thủ lịch trình hoặc thay đổi thói quen hàng ngày của mình.

Mỗi em bé sẽ có những biểu hiện riêng trong thời kỳ nhạy cảm wonder week này, tuỳ vào cảm nhận cũng như thể chất của trẻ. Thời gian khủng hoảng của mỗi bé cũng không giống nhau, có thể đến sớm hơn hay muộn hơn, kết thúc nhanh hoặc chậm. Chính vì thế, cha mẹ chỉ cần tập trung quan sát bé và lắng nghe cảm nhận của mình để đưa ra những nhận định cũng như biện pháp phù hợp.

Lý do xuất hiện tuần khủng hoảng của trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh cần phải hoàn thiện rất nhiều kỹ năng mới trong năm đầu đời. Điều này đồng nghĩa với việc con cần phải liên tục phát hiện kỹ năng mới, tập trung thực hành để có thể sớm kiểm soát được nó. Trong quá trình học hỏi và rèn luyện bản thân, trẻ sẽ có lúc chưa thành công, cơ thể chưa thể tuân theo ý muốn của con tức thì. Điều này khiến cho các bé cảm thấy bực bội, ức chế và giải tỏa bằng biểu hiện gào khóc, cáu gắt.

Quá trình học hỏi kỹ năng mới khiến trẻ vừa phấn khích vừa mệt mỏi. Bản năng thúc giục trẻ nhanh chóng thành thạo kỹ năng mới. Mặt khác, con phải dồn toàn bộ sức lực và sự tập trung cao độ vào việc tập luyện và hoàn thiện khả năng kiểm soát kỹ năng đó. Chính vì thế, con chẳng còn biết đói như mọi ngày, giấc ngủ cũng không sâu bởi bên trong con luôn có tiếng nói: “Hãy tiếp tục tập luyện đi!”.

Trẻ nhỏ cũng có những “chuyện lớn” phải hoàn thành, có thời hạn mà bản thân trẻ tự đặt ra cho mình. Vậy nên trẻ cũng sẽ cảm thấy căng thẳng, áp lực nhưng không biết cách bày tỏ thế nào, giải tỏa thế nào ngoài việc dùng tiếng khóc, sự khó chịu, gắt gỏng. Điều này dễ khiến cho những cha mẹ có con lần đầu cảm thấy thật khó để vượt qua. Sự thay đổi về thói quen sinh hoạt, chất lượng ăn ngủ cũng như tính khí của bé con khiến cha mẹ cảm thấy bối rối, thậm chí căng thẳng.

Cha mẹ có thể hình dung đến bản thân khi mới mua một chiếc điện thoại mới. Cha mẹ đã cảm thấy nóng lòng muốn sử dụng nó, muốn khám phá món đồ đó như thế nào, có muốn quên ăn quên ngủ hay không? Nếu cha mẹ hiểu cảm giác đó thì bé con cũng vậy. Trẻ cũng háo hức với việc mình sắp biết bò, sắp biết đi, có thể tự mình nhìn ngắm xung quanh.

Trẻ cũng khao khát có thể kiểm soát những khả năng của bản thân như người lớn mong chờ món đồ mới. Hiểu được điều này sẽ giúp cha mẹ có cái nhìn thoáng hơn với tuần khủng hoảng của trẻ sơ sinh, đó là một hiện tượng sinh lý bình thường cho thấy con đang phát triển.

Tốc độ phát triển của mỗi trẻ cũng không giống nhau. Mỗi em bé sẽ có thế mạnh cũng như điểm yếu riêng. Cha mẹ không nên đặt kỳ vọng quá cao hoặc quá thấp, không nên so sánh các em bé khác với con của mình. Điều này có thể tạo ra những áp lực vô hình lên cha mẹ và gián tiếp tác động đến trẻ.

Wonder week của trẻ kéo dài bao lâu?

Thời gian kéo dài của mỗi tuần khủng hoảng của trẻ (wonder week) có thể khác nhau. Theo tác giả Hetty van de Rijt và Frans Plooij trong cuốn sách "The Wonder Weeks", mỗi tuần khủng hoảng thường kéo dài trung bình từ 1 đến 2 tuần.

Tuy nhiên, đây chỉ là một ước lượng và thời gian thực tế của wonder week có thể thay đổi đáng kể từ trẻ này sang trẻ khác. Có trẻ có thể trải qua tuần khủng hoảng trong thời gian ngắn hơn, trong khi có trẻ khác có thể kéo dài hơn đến 5-6 tuần.

Mỗi Wonder week thường gồm hai giai đoạn là bão tố (stormy) và nắng đẹp (sunny).

1. Giai đoạn bão tố (stormy): Đây là giai đoạn ban đầu của mỗi tuần khủng hoảng. Trẻ sẽ trải qua sự thay đổi và phát triển trong hoạt động não bộ, và điều này có thể làm cho trẻ cảm thấy bối rối. Trong giai đoạn này, trẻ có thể trở nên khó chịu, cáu gắt, khó ngủ, và có thể có thay đổi trong cách ăn uống.
2. Giai đoạn nắng đẹp (sunny): Sau giai đoạn bão tố, trẻ sẽ trải qua giai đoạn nắng đẹp. Trong giai đoạn này, trẻ đã vượt qua những thay đổi và điều chỉnh cần thiết trong não bộ của mình. Trẻ sẽ thể hiện sự tiến bộ trong các kỹ năng, sự tương tác, và sự hiểu biết. Trẻ có thể trở nên thân thiện, tò mò hơn và có khả năng khám phá tốt hơn.

Ngoài ra, đáng lưu ý rằng không phải mọi thay đổi trong hành vi của trẻ đều có thể được giải thích bằng wonder week. Có nhiều yếu tố khác nhau có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và hành vi của trẻ, bao gồm môi trường, sức khỏe và yếu tố cá nhân của trẻ.

Quan trọng nhất, việc hiểu rằng các tuần khủng hoảng có thể xảy ra trong quá trình phát triển của trẻ là một cách để cha mẹ có cái nhìn tổng quan và đáp ứng phù hợp với nhu cầu của trẻ.

Chi tiết lịch wonder week - tuần khủng hoảng của bé

Wonder week 5 (Trong khoảng từ 4 ½ tuần – 5 ½ tuần tuổi)– Tuần thay đổi giác quan (Sensitive Week)

Trong wonder week đầu tiên này, trẻ sẽ trải qua một giai đoạn nhạy cảm và tăng cường sự nhận thức về thế giới xung quanh. Não bộ của bé đang phát triển các khả năng như phản xạ, quan sát và đánh giá. Bé có thể trở nên dễ kích thích hơn, khó ngủ và có thể khó chăm sóc hơn. Đây là giai đoạn bé học cách xác định giới hạn của môi trường xung quanh và tăng cường khả năng tương tác với thế giới.

Wonder week 8 (Trong khoảng 7 ½ tuần – 9 tuần tuổi)- Tuần khám phá (World of Changing Sensations)

Trong tuần khủng hoảng này, trẻ sẽ trải qua một giai đoạn lớn trong việc tiếp nhận và xử lý các thông tin từ thế giới xung quanh. Các giác quan của bé đang phát triển mạnh mẽ và các kỹ năng như nhìn, nghe và cảm giác đang trở nên nhạy bén hơn. Bé có thể bắt đầu phản ứng mạnh hơn với các ảnh hưởng từ môi trường, như tiếng ồn hoặc ánh sáng mạnh, và có thể có khó khăn trong việc thích nghi với sự thay đổi.

Wonder week 12 (Trong khoảng 11 ½ -12 ½ tuần tuổi)- Tuần vận động (Smooth Transitions)

Trong wonder week này, trẻ sẽ trải qua một giai đoạn quan trọng trong việc học cách chuyển đổi và tương tác giữa các trạng thái khác nhau. Bé đang phát triển khả năng tự điều chỉnh và thích nghi với các tình huống mới. Đây là giai đoạn bé có thể bắt đầu nhận ra các mẫu chuyển đổi và thể hiện sự linh hoạt trong việc chuyển đổi giữa giấc ngủ và thức dậy, yêu cầu ăn uống và trò chuyện. Bé có thể trở nên nhạy cảm với sự thay đổi trong lịch trình hàng ngày.

Wonder week 19 (Trong khoảng 14 ½ -19 ½ tuần tuổi) - Tuần hoàn thiện kỹ năng (The World of Events)

Trong wonder week này, trẻ sẽ bước vào một giai đoạn quan trọng trong việc hiểu về sự kiện và các mối quan hệ nguyên nhân - kết quả. Bé sẽ phát triển khả năng nhận biết các sự kiện xung quanh, ví dụ như mẹ đi ra khỏi phòng, đèn bật tắt, hoặc âm thanh đến từ bên ngoài. Bé có thể bắt đầu tạo ra các liên kết nguyên nhân - kết quả đơn giản và hứng thú với việc tìm hiểu về sự vận động và tương tác của các vật thể trong môi trường xung quanh.

Wonder week 26 (Trong khoảng 22 ½ -26 ½ tuần tuổi) - Tuần các mối quan hệ (Relationships)

Trong tuần khủng hoảng này, trẻ sẽ tiến vào một giai đoạn quan trọng trong việc xây dựng và hiểu về các mối quan hệ. Bé sẽ phát triển khả năng nhận ra và phân biệt giữa các người và đối tượng quan trọng trong cuộc sống hàng ngày, ví dụ như mẹ, bố, anh chị em, và các thành viên gia đình khác. Bé có thể trở nên đáng yêu và thân thiện hơn trong việc tương tác với những người xung quanh và bắt đầu hình thành các mối quan hệ xã hội đầu tiên.

Wonder week 37 (Trong khoảng 33 ½ -37 ½ tuần tuổi) - Tuần bé học cách phận loại (Categories)

Trong wonder week này, trẻ sẽ trải qua một giai đoạn quan trọng trong việc phân loại và nhận biết các khái niệm khác nhau. Bé sẽ phát triển khả năng phân loại các đối tượng, sự kiện và khía cạnh của thế giới xung quanh theo các danh mục khác nhau. Bé có thể bắt đầu nhận ra các đặc điểm chung và khác nhau giữa các vật thể, như màu sắc, hình dạng, kích thước và chức năng. Giai đoạn này đánh dấu sự tiến bộ trong việc hiểu về sự phân loại và tổ chức thông tin.

Wonder week 46 (Trong khoảng 41 ½ -46 ½ tuần tuổi) - Tuần thế giời của trình tự (Sequences)

Trong tuần khủng hoảng này, trẻ sẽ bước vào một giai đoạn quan trọng trong việc phát triển kỹ năng vận động và sự điều chỉnh cơ thể. Bé sẽ bắt đầu khám phá và thử nghiệm các dạng chuyển động, như bò, đi, bước và nhảy. Bé có thể tăng cường sự tự tin và sự ổn định trong việc di chuyển và khám phá môi trường xung quanh.

Wonder week 55 (Trong khoảng 50 ½ -54 ½ tuần tuổi) - Tuần thực hiện chu trình (Programs)

Trong wonder week này, trẻ sẽ tiến vào một giai đoạn quan trọng trong việc hiểu và tìm hiểu về các quy tắc và qui trình. Bé sẽ phát triển khả năng nhận ra các quy tắc và sự tuân thủ của chúng trong các hoạt động hàng ngày, ví dụ như ăn uống, vệ sinh và giấc ngủ. Bé có thể bắt đầu thể hiện sự quan tâm đến việc sắp xếp và tổ chức các đối tượng và hoạt động theo các quy tắc nhất định.

Wonder week 64 (Trong khoảng 59 ½ -61 ½ tuần tuổi) - Tuần của nguyên tắc (Events)

Trong wonder week này, trẻ sẽ trải qua một giai đoạn quan trọng trong việc khám phá và hiểu về các sự kiện và quá trình xảy ra. Bé sẽ phát triển khả năng nhận biết và theo dõi các sự kiện theo thứ tự thời gian và liên kết giữa chúng. Bé có thể trở nên tò mò và hứng thú với việc theo dõi các quy trình và xem xét các sự kiện xảy

Wonder week 75 (Trong khoảng 70 ½ – ½ 76 tuần tuổi) - Tuần của hệ thống (Relationships)

Trong tuần khủng hoảng này, trẻ sẽ bước vào một giai đoạn quan trọng trong việc hiểu và tạo dựng các mối quan hệ xã hội phức tạp hơn. Bé sẽ phát triển khả năng nhận ra các tình huống xã hội và tạo dựng các mối quan hệ với những người xung quanh. Bé có thể bắt đầu nhận biết và đáp ứng đúng cách với cảm xúc và hành vi của người khác. Giai đoạn này đánh dấu sự phát triển trong việc xây dựng kỹ năng giao tiếp, cảm xúc và kỹ năng xã hội sâu hơn.

Lưu ý rằng lịch Wonder Week chỉ đề cập đến các giai đoạn chung trong quá trình phát triển của trẻ. Thời gian và trình tự các tuần khủng hoảng có thể khác nhau cho từng trẻ. Bên cạnh đó, việc trẻ trải qua các tuần khủng hoảng không phải lúc nào cũng dễ nhận biết và nhất thiết phải xảy ra theo lịch trình.

Lịch Wonder Week mang tính chất tham khảo và không phải là một quy luật tuyệt đối cho sự phát triển của trẻ. Mỗi trẻ có tiến độ và trình tự phát triển riêng, và không phải lúc nào cũng trải qua các tuần khủng hoảng theo lịch trình. Điều quan trọng là cha mẹ quan sát và tôn trọng quá trình phát triển của con, cung cấp sự hỗ trợ và sự quan tâm tương ứng để giúp bé vượt qua các thách thức và phát triển tốt nhất trong từng giai đoạn.

Cha mẹ có thể làm gì để tuần khủng hoảng nhanh chóng qua đi?

Những biện pháp khắc phục để tuần khủng hoảng trôi qua nhanh cũng như ít “sóng gió” nhất có thể là điều cha mẹ quan tâm. Những việc cha mẹ nên làm vào tuần khủng hoảng của trẻ sơ sinh là:

• Cha mẹ nên tìm hiểu kiến thức có liên quan đến tuần khủng hoảng, đặc biệt là các cột mốc phát triển của con ở mỗi giai đoạn. Nắm được chuỗi kỹ năng phát triển của con sẽ giúp cha mẹ hiểu điều con cần để kịp thời hỗ trợ. Việc thiếu kiến thức nền tảng có thể gây nên những hiểu lầm về sức khoẻ của con. Có cha mẹ đã bị thao túng bởi những bài bán hàng siro ăn ngon, ngủ ngon. Sau thời gian sử dụng, cha mẹ thấy con ăn ngủ tốt trở lại nhưng thực ra chỉ đơn giản là tuần khủng hoảng của con đã qua đi mà thôi.
• Cha mẹ cần giữ vững tinh thần và bình tĩnh theo dõi các biểu hiện của trẻ. Thông thường, khi chứng kiến con quấy khóc khó chịu, cha mẹ dễ dàng bị sự lo lắng lấn át. Sự mất bình tĩnh khiến cho cha mẹ không tỉnh táo nhận ra con đang muốn điều gì, không thể đáp ứng trẻ khi trẻ cần giúp đỡ hoặc trấn an. Mặt khác, sự luống cuống của cha mẹ càng khiến trẻ cảm thấy bất an, quấy khóc nhiều hơn. Lúc này, thứ con cần nhất ở cha mẹ là sự xoa dịu, động viên tinh thần.
• Khi trẻ thức dậy khóc giữa giấc ngủ, cha mẹ nên hỗ trợ con ngủ lại. Việc sử dụng những vật dụng hỗ trợ thân thuộc với trẻ lúc này rất hữu ích. Nếu con có thói quen ngậm ti giả, ôm gối hoặc thú bông khi đi ngủ, thì lúc này những vật dụng trấn an đó càng là những trợ thủ đắc lực để giúp con ngủ trở lại. Việc cha mẹ hiểu lầm rằng con đã kết thúc giấc ngủ có thể khiến trẻ bị mệt và gây tình trạng thiếu ngủ. Ngay cả khi con không thể ngủ lại, thậm chí là tỉnh táo để chơi, cha mẹ cũng hãy để trẻ ở yên trong môi trường ngủ cho đến thời điểm kết thúc giấc ngủ bình thường của con. Điều này sẽ hỗ trợ trẻ duy trì nhịp sinh hoạt cho đến khi ổn định lại sau thời kỳ khủng hoảng.
• Nhẹ nhàng trấn an giúp trẻ bình tĩnh lại bằng sự ôm ấp, vỗ về mỗi khi trẻ cáu gắt. Cha mẹ nên sử dụng giọng điệu vui vẻ bởi giai đoạn wonder week này trẻ rất nhạy cảm. Sau đó, cha mẹ hãy chủ động cùng con tập luyện kỹ năng mới. Đồng thời, cha mẹ hãy nói chuyện với con để bày tỏ rằng cha mẹ hiểu những điều con đang trải qua, giúp con gọi tên những cảm xúc đó. Trẻ có thể chưa hoàn toàn hiểu ý nghĩa của lời nói, cũng không thể trả lời lại vì chưa biết nói. Nhưng trẻ cảm nhận được thông qua ngôn ngữ cơ thể, sắc thái biểu cảm trên khuôn mặt và trong lời nói của cha mẹ. Điều này không chỉ giúp trẻ bình tĩnh hơn mà còn giúp cho mối liên kết tình cảm giữa cha mẹ và con cái gần nhau hơn.
• Đến cữ bú mà trẻ không đói thì cha mẹ không nên ép ăn. Cha mẹ nên tin rằng khi đói con sẽ khóc để thông báo cho bố mẹ biết. Cha mẹ nên giãn các cữ bú ra xa hơn, cắt dần ăn đêm khi trẻ đủ 6 cân hoặc đã qua 3 tháng đầu. Việc ép ăn bằng cách đổi các hình thức như ăn rong, đút thìa sữa có thể khiến trẻ học những thói quen ăn uống vặt, không tập trung. Thậm chí, nếu con ăn trong cảnh gào khóc lâu ngày gây biếng ăn tâm lý, cha mẹ sẽ rất khó để điều chỉnh trở lại.
• Sử dụng đồ chơi giáo dục của Kinderlove để hỗ trợ trẻ nhanh chóng hoàn thiện kỹ năng. Đồ chơi gỗ theo phương pháp giáo dục Montessori được thiết kế để phù hợp với từng giai đoạn cũng như các mốc phát triển kỹ năng của trẻ. Việc sử dụng thêm những món đồ chơi sẽ hỗ trợ cha mẹ có những hoạt động tương tác phong phú hơn với con. Trẻ cũng sẽ bị chi phối bởi những món đồ thú vị mà quên đi những căng thẳng. Khi trẻ thành thạo kỹ năng thì thời kỳ khủng hoảng sẽ kết thúc.

Trên đây là chia sẻ của Kinderlove về wonder week hay tuần khủng hoảng của trẻ sơ sinh. Hy vọng các cha mẹ sẽ không còn hoang mang khi con yêu bước vào thời kỳ mới. Trên con đường hoàn thiện bản thân bất kể là giai đoạn sơ sinh hay khi lớn hơn, trẻ đều cần có sự đồng hành đầy yêu thương của những cha mẹ thông thái. Niềm tin vào bản thân và con trẻ chính là động lực để cha mẹ nỗ lực mỗi ngày bên con mình, vượt qua mọi khó khăn thử thách.

Mọi thông tin liên hệ:

CÔNG TY TNHH KINDERLOVE

• Website: https://kinderlove.vn

• Zalo: 0334549012

• Fanpage: https://www.facebook.com/kinderlove.vn

• Group: https://www.facebook.com/groups/kinderlovegiaoducsom

• Email: hello@kinderlove.vn