Đừng Nói 3 Câu Này Với Trẻ (Và Nên Nói Gì Thay Thế)

Có 3 cụm từ ba mẹ thường hay nói với con mà dường như có hiệu quả trong ngắn hạn, nhưng không tốt cho sự phát triển dài hạn nếu được sử dụng quá thường xuyên. Hãy xem chúng là gì, và bạn nên sử dụng câu gì thay thế để có hiệu quả hơn nhiều.

1. "Con không sao đâu"

Khi trẻ vấp ngã trên một viên đá ở công viên, loạng choạng lên cầu thang, hoặc vấp phải món đồ chơi nào đó nằm trên sàn, theo bản năng ba mẹ hay nói "Con không sao đâu" trong khi bạn giúp trẻ đứng dậy. Bạn muốn an ủi trẻ, và nói "Con không sao đâu" dường như là cách hoàn hảo để làm điều đó. Nhưng điều này có thể không an ủi như bạn nghĩ. Thực tế, việc sử dụng cụm từ này thường xuyên có thể có tác động tiêu cực đến sự phát triển cảm xúc, xã hội và nhận thức của trẻ.

Bây giờ, có thể bạn đang tự hỏi một điều đơn giản như nói "Con không sao đâu" lại có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ như thế nào. Để giải thích, bạn hãy hình dung rằng bạn vừa có một ngày bận rộn ở nhà với trẻ. Nhà cửa lộn xộn và bạn rất mệt mỏi. Khi bạn đang vội vàng dọn dẹp, bạn vấp phải một đống đồ chơi và ngã mạnh, làm trật mắt cá chân. Chồng bạn nghe thấy bạn ngã và đến giúp bạn đứng dậy, nói "Em không sao đâu" rồi bỏ đi. Điều này có khiến bạn cảm thấy tốt hơn không? Không, chắc chắn là không! Thực tế, điều này có thể khiến bạn cảm thấy bị bỏ rơi hoặc tệ hơn, làm bạn cảm thấy như mình nên chôn giấu cảm xúc và phớt lờ sự đau đớn ở mắt cá chân.

Đối với trẻ nhỏ cũng vậy. Khi trẻ ngã hoặc bị thương, trẻ không ổn. Vì vậy, nói "Con không sao đâu" trong những tình huống này có thể khiến trẻ cảm thấy bạn đang phủ nhận cảm xúc của trẻ. Nếu trẻ nghe điều này thường xuyên, trẻ có thể bắt đầu nghi ngờ những nhận thức và trải nghiệm của chính mình. Trẻ có thể nghĩ: "Nếu mình không sao, tại sao vẫn thấy đau?" Hơn nữa, khi bạn nói "Con không sao" bạn không cho trẻ cơ hội để nói về những gì trẻ đang cảm thấy hoặc giúp trẻ học cách xử lý những cảm xúc đó. Thay vào đó, bạn có thể vô tình nói với trẻ rằng việc thể hiện cảm xúc thật sự không tốt. Và theo thời gian, điều này có thể làm cho trẻ ít có khả năng chia sẻ khi có điều gì đó làm phiền trẻ, điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe cảm xúc và khiến việc xây dựng các mối quan hệ bền chặt trong tương lai trở nên khó khăn hơn.

Vì vậy, lần tới khi trẻ bị thương hoặc buồn bã, thay vì nói "Con không sao đâu", hãy thử ghi nhận cảm xúc của trẻ và giúp trẻ thể hiện những gì đang trải qua. Ví dụ, bạn có thể nói, "Con sợ khi con ngã. Con có cần một cái ôm không?" hoặc "Ôi, con đau quá nhỉ. Mình băng lại có giúp chân con cảm thấy dễ chịu hơn không?" Bằng cách làm như vậy, bạn đang cho trẻ thấy cảm xúc của trẻ quan trọng và khuyến khích trẻ nói về những gì trẻ đang trải qua. Điều này không chỉ giúp trẻ quản lý cảm xúc tốt hơn mà còn nâng cao sự tự tin và niềm tin vào bản thân.

2. "Con muốn gì thì phải nói"

Đây là một cụm từ mà nhiều người trong chúng ta nói khi trẻ đang gặp khó khăn trong việc thể hiện suy nghĩ hay cảm xúc của bản thân. Ví dụ, hãy tưởng tượng là chiều muộn và trẻ đã mệt mỏi, trẻ muốn điều gì đó, nhưng thay vì nói cho bạn biết, trẻ bắt đầu khóc lóc. Bạn cũng mệt mỏi, và sự kiên nhẫn của bạn đang cạn kiệt. Vì vậy, cảm thấy thất vọng, bạn nói "Con muốn gì thì phải nói!" Nhưng vấn đề là, trẻ nhỏ thường phải dựa vào việc khóc lóc vì trẻ không thể tìm được từ ngữ đúng để diễn đạt cảm xúc hoặc mong muốn của mình. Ở giai đoạn này, từ vựng của trẻ còn hạn chế và trẻ mới bắt đầu hiểu về cảm xúc của mình. Với vốn từ ngữ ít ỏi, trẻ có thể thực sự gặp khó khăn trong việc tìm từ đúng hoặc bất kỳ từ nào để giải thích những gì đang xảy ra bên trong, nhất là khi trẻ đang cảm thấy khó chịu và mệt mỏi.

Vì vậy, lần tới khi bạn có ý định nói "Con muốn gì thì phải nói" hãy thử một cách tiếp cận khác. Hãy dạy trẻ về ngôn ngữ mà trẻ cần để diễn đạt và giúp trẻ học gọi tên cảm xúc của mình. Ví dụ, nếu con đang chỉ vào một món đồ chơi và khóc lóc, bạn có thể nói, "Con đang cảm thấy thất vọng vì không với tới chiếc xe tải đó. Con muốn chiếc xe tải. Đây này!" khi bạn đưa nó cho trẻ. Bằng cách này, bạn đang giúp trẻ nhỏ phát triển kỹ năng cần thiết để diễn đạt bản thân một cách rõ ràng và tự tin hơn trong tương lai.

3. "Vì ba/mẹ nói vậy"

Cụm từ tiếp theo thường bị buột miệng khi chúng ta cảm thấy mệt mỏi hoặc căng thẳng và trẻ không ngừng đặt câu hỏi. Ví dụ, bạn đang cố gắng rời khỏi nhà và trẻ nhất quyết muốn mặc cái áo ấm yêu thích, mặc dù bên ngoài trời nắng rực rỡ. Bây giờ, vì bạn đang vội và không có thời gian cho một cuộc thảo luận dài dòng về "Vì sao con không được mặc áo ấm?", bạn chỉ ra lệnh "Bỏ áo ấm ra! Bởi vì ba đã nói vậy." Trong khi điều này có thể khiến trẻ bỏ cuộc và nghe lời nhanh chóng, nói "Bởi vì ba/mẹ đã nói vậy" không giúp trẻ hiểu tại sao áo ấm lại không cần thiết. Điều này có thể khiến trẻ cảm thấy thất vọng và thậm chí có thể khiến trẻ quyết tâm mặc áo ấm chỉ để khẳng định sự độc lập của mình.

Đó giống như việc nếu vợ bạn bước vào nhà và nói với bạn rằng từ tối nay, trẻ sẽ đi ngủ sớm hơn một giờ so với bình thường và lời giải thích duy nhất của vợ bạn là "Bởi vì tôi đã nói vậy." Bạn có thể sẽ cảm thấy thực sự khó chịu và có thể tức giận vì bạn không có quyền quyết định trong vấn đề này, và nếu không biết lý do phía sau sự thay đổi, bạn có thể làm một trong hai điều. Bạn có thể tranh cãi với vợ về giờ đi ngủ mới của con hoặc bạn có thể không hoàn toàn cam kết với vợ và theo thời gian, giờ đi ngủ có thể trở lại như cũ. Đối với trẻ nhỏ cũng vậy. Khi chúng ta nói "Bởi vì ba mẹ đã nói vậy," chúng ta không cung cấp cho trẻ bất kỳ ngữ cảnh nào hoặc giúp trẻ hiểu lý do tại sao một số quy tắc hoặc ranh giới lại tồn tại. Không có sự giải thích này có thể dẫn đến việc trẻ có cảm giác thất vọng và bất lực.

Những cảm xúc này có thể tích tụ theo thời gian, khiến trẻ có khả năng tranh cãi hoặc phớt lờ những gì bạn nói trong tương lai vì trẻ không hiểu lý do đằng sau điều đó. Hơn nữa, khi chúng ta bỏ qua những câu hỏi hoặc sự tò mò của trẻ nhỏ bằng những cụm từ như "Bởi vì ba mẹ đã nói vậy," chúng ta đang chấm dứt cuộc trò chuyện và thực sự đang nói với trẻ rằng sự tò mò của trẻ không quan trọng. Chúng ta đã bỏ lỡ một cơ hội quan trọng để giúp trẻ học hỏi và phát triển và nó sẽ tác động lâu dài đến sự phát triển của trẻ. Điều này là do trẻ nhỏ đang ở giai đoạn mà trẻ liên tục học hỏi và khám phá. Và một phần lớn của quá trình đó liên quan đến việc đặt ra rất nhiều câu hỏi.

Không dừng lại ở đó, khi một đứa trẻ cứ nghe "Bởi vì ba mẹ đã nói vậy," trẻ có thể bắt đầu cảm thấy rằng trẻ không nên hỏi bất kỳ câu hỏi nào cả. Nếu không có những giải thích hoặc câu trả lời rõ ràng, trẻ có thể bắt đầu nghĩ rằng việc học hỏi quá khó hoặc trẻ không đủ thông minh để hiểu mọi thứ. Điều này có thể làm giảm sự tự tin của trẻ, khiến trẻ ngần ngại hơn trong việc thử những điều mới hoặc đặt câu hỏi khi không chắc chắn về điều gì đó. Theo thời gian, điều này có thể ảnh hưởng lớn đến cách trẻ học hỏi và tương tác với thế giới.

Vì vậy, trong khi nói "Bởi vì ba/mẹ đã nói vậy" có vẻ là một điều nhỏ nhặt trong khoảnh khắc, việc sử dụng cụm từ này thường xuyên có thể có tác động lâu dài đến khả năng học hỏi, khám phá và phát triển của trẻ. Do vậy, lần tới khi bạn có ý định nói "Bởi vì ba/mẹ đã nói vậy," hãy cố gắng dành một chút thời gian để giải thích lý do đằng sau quyết định của bạn. Ví dụ, nếu trẻ muốn đi đến sân chơi nhưng bạn cần đi mua sắm, bạn có thể nói, "Mẹ biết con muốn đi đến sân chơi, nhưng hôm nay mẹ cần đi siêu thị để mua đồ ăn. Chúng ta đi sân chơi ngày mai nhé". Bạn cũng lưu ý là việc giải thích lý do đằng sau quyết định của bạn không có nghĩa là trẻ phải thích hoặc hài lòng về điều quyết định đó. Trẻ có thể vẫn cảm thấy thất vọng, khó chịu, hoặc buồn bã, và điều đó hoàn toàn bình thường. Mục tiêu không phải là khiến trẻ đồng ý với bạn hoặc ngay lập tức thay đổi cảm xúc của trẻ, mà là giúp trẻ hiểu lý do đằng sau quyết định của bạn.

Sự hiểu biết này là chìa khóa để giúp trẻ học cách quản lý cảm xúc, suy nghĩ phản biện về các tình huống, và cuối cùng là đưa ra những lựa chọn thông minh hơn cho bản thân.

Mọi thông tin liên hệ:

CÔNG TY TNHH KINDERLOVE