Cách Dạy Trẻ Tính Kiên Cường Trong 3 Bước (Bắt Đầu Từ Hôm Nay)

Bản năng tự nhiên mà tất cả chúng ta đều có khi nghe tiếng khóc của trẻ nhỏ là cảm giác muốn bỏ mọi thứ để nhanh chóng dỗ dành bé. Tuy nhiên, theo lời khuyên từ các chuyên gia nhi khoa, trừ khi trẻ cần được chăm sóc khẩn cấp, việc để trẻ khóc thực ra không sao cả. Đôi khi, không vội vàng phản ứng ngay lập tức như cách bạn tôi đã làm thậm chí còn có lợi. Bây giờ bạn có thể đang nghĩ, "Gì cơ? Làm sao để con khóc lại tốt được?" Để chúng tôi giải thích.

Cách phản hồi giúp xây dựng tính kiên cường cho trẻ

Mỗi khi con bạn khóc hay tỏ vẻ không hài lòng, điều đó không phải lúc nào cũng có nghĩa là bé cần điều gì đó ngay lập tức. Đôi khi, bé chỉ đang bày tỏ sự khó chịu hoặc thất vọng, như thể nói rằng, "Cái này lạ quá," hoặc, "Cái này hơi khó." Bằng cách hướng dẫn bé qua những khoảnh khắc này, thay vì ngay lập tức sửa chữa mọi thứ bằng cách bế bé lên và dỗ dành, bạn đang giúp bé phát triển một trong những kỹ năng sống quan trọng nhất – sự kiên cường. Bạn đang dạy bé rằng đôi khi cảm thấy thất vọng là điều bình thường và rằng bé có sức mạnh nội tại để vượt qua điều đó. Nền tảng này sẽ trang bị cho bé các công cụ cảm xúc cần thiết để đối mặt với những thử thách lớn hơn sau này, như học đi dù không tránh khỏi những lần ngã hay ngày đầu tiên đến trường mẫu giáo.

Bây giờ, có thể bạn đang nghĩ, "Bạn đang thực sự gợi ý tôi phớt lờ tiếng khóc của con để xây dựng sự kiên cường ư?" Hoàn toàn không phải vậy. Thực tế, điều ngược lại mới đúng. Để giúp con xây dựng sự kiên cường, bạn cần phản hồi, nhưng có thể không phải theo cách mà bạn hay làm. Trong bài viết này, Kinderlove sẽ chia sẻ với bạn chính xác những gì cần làm và nói trong những khoảnh khắc này nhằm giúp con bạn phát triển sức mạnh cảm xúc cần thiết khi lớn lên.

Tuy nhiên, trước khi nói về cách phản hồi, điều quan trọng là biết khi nào nên tập trung vào việc xây dựng sự kiên cường. Khi bé thực sự cần giúp đỡ, như khi đói, mệt hay đau, đó không phải lúc để làm việc này. Thay vào đó, có hai loại khoảnh khắc hoàn hảo để xây dựng sự kiên cường.

1. Khoảnh khắc bé đối mặt với thử thách nhỏ trong khả năng của mình: Đây là lúc bé có thể hơi bực bội, nhưng không thực sự hoảng loạn hay đau khổ. Bạn có thể nghe thấy tiếng rên nhẹ, tiếng khóc nhỏ hoặc tiếng than vãn ngắn, không phải tiếng khóc khẩn cấp.

2. Khoảnh khắc thực tế trong cuộc sống khi bé an toàn, nhưng bạn cần hoàn thành một công việc trước khi chú ý đến bé: Ví dụ, bạn đang tắm hoặc đang nấu ăn và bé quấy khóc một chút.

Những khoảnh khắc này đều là cơ hội tuyệt vời để xây dựng sự kiên cường cho bé. Vậy làm thế nào để bạn phản hồi theo cách giúp bé phát triển sự kiên cường? Bí quyết nằm ở việc tuân theo phương pháp 3 bước.

Bước đầu tiên là thừa nhận (acknowledge)

Điều này đơn giản có nghĩa là nói lên những gì bạn quan sát được bằng giọng điệu bình tĩnh và giữ cử chỉ cơ thể trung lập. Điều này bao gồm việc không làm những cử chỉ quá khích hoặc có vẻ hoảng hốt. Ví dụ, nếu bé đang cố với lấy một món đồ chơi, bạn có thể nói: "Con đang cố gắng để lấy cái lục lạc đó."

Hoặc nếu bạn đang tắm và bé bắt đầu khóc, bạn có thể nói: "Mẹ biết con muốn mẹ bế con ngay bây giờ." Có thể bạn sẽ nghĩ, "Bé mới vài tháng tuổi, bé có hiểu những gì mình nói không? Liệu điều này có kỳ cục không?" Tôi hiểu điều đó. Nói chuyện với bé theo cách này đôi khi cảm thấy lạ lẫm, đặc biệt khi bé dưới sáu tháng tuổi. Nhưng điều quan trọng là, mặc dù bé không hiểu từ ngữ, bé hoàn toàn có thể nhận biết giọng điệu và ngôn ngữ cơ thể của bạn.

Hãy nghĩ theo cách này: Hãy tưởng tượng bạn đang ở một đất nước mà bạn không biết ngôn ngữ ở đó. Nếu ai đó đến gần, vẫy tay và nói rất to và nhanh, bạn sẽ cảm thấy hoảng sợ. Nhưng nếu họ lại gần một cách bình tĩnh, nói nhẹ nhàng, và cử chỉ không quá kịch tính, bạn sẽ cảm thấy thoải mái hơn dù bạn không hiểu lời nào. Đó chính xác là điều bạn đang làm khi nói chuyện một cách bình tĩnh và giữ cơ thể thoải mái. Bạn đang giúp bé cảm thấy thoải mái hơn trong những tình huống khó khăn, tạo tiền đề cho cách bé tiếp cận chúng.

Bước thứ hai là khuyến khích (encourage)

Bạn động viên bé mà không can thiệp ngay để sửa chữa mọi việc. Chẳng hạn, nếu bé đang vươn tới món đồ chơi, bạn có thể nói: "Con gần được rồi! Cố gắng thêm chút nữa nào!" Hoặc nếu bạn đang hoàn thành một công việc, bạn có thể nói: "Mẹ sắp tắm xong rồi, sau đó mẹ sẽ bế con."

Bước thứ ba là chờ đợi và quan sát (wait and watch)

Cho bé thời gian để tự vượt qua thử thách. Hãy ở gần và chú ý, nhưng đừng vội vàng giúp đỡ ngay lập tức. Bước này rất quan trọng vì nó giúp bé trải nghiệm quá trình vượt qua sự khó chịu và có thể tự giải quyết vấn đề.

Ví dụ thực tế: Bé khó chịu khi ngồi trong xe đẩy. Thay vì vội vàng dừng xe và dỗ bé, bạn có thể áp dụng phương pháp này:

• Thừa nhận: "Mẹ nghe con rồi. Xe đẩy không phải là nơi con thích lắm nhỉ."

• Khuyến khích: "Chỉ còn một đoạn ngắn nữa thôi, sau đó mẹ sẽ bế con ra. Con giỏi lắm!"

• Chờ đợi và quan sát: Tiếp tục đẩy xe, giữ bé bận rộn bằng một món đồ chơi hay bằng cách hát bài hát yêu thích hoặc miêu tả những thứ thú vị bạn nhìn thấy trên đường đi.

Nếu bé dịu lại, hãy ăn mừng thành công này. Nếu khóc tăng lên và bạn thực sự lo lắng, bạn có thể dừng xe để dỗ bé.

Một ví dụ khác thường gặp là khi bé đang nằm sấp (tummy time) và bắt đầu quấy khóc. Thay vì vội vàng đỡ bé dậy hoặc lật bé lại, bạn có thể sử dụng phương pháp 3 bước:

• Thừa nhận: Hãy nói những gì bạn quan sát được. Chẳng hạn: "Nằm sấp khó lắm phải không? Mẹ thấy con đang rất cố gắng."

• Khuyến khích: Động viên bé bằng cách nói: "Nhìn con mạnh mẽ làm sao! Con có thể ngẩng đầu thêm một lần nữa không?" 

• Chờ đợi và quan sát: Hãy cho bé một chút thời gian để cố gắng. Bạn nên ở gần, có thể nằm ngang tầm mắt với bé, mỉm cười hoặc hát một bài hát, nhưng để bé tự thử sức trước.

Nếu bé ngẩng đầu lên được, hoặc đơn giản chỉ là tiếp tục cố gắng, bạn hãy ăn mừng nỗ lực của bé bằng lời động viên như: "Nhìn con giỏi chưa. Con đang ngày càng khỏe mạnh hơn!"

Nhưng nếu bé thực sự quá mệt mỏi và căng thẳng, hãy dỗ dành bé. Ví dụ, bạn có thể nhẹ nhàng bế bé lên hoặc lật bé lại và nói: "Con đã làm rất tốt. Bây giờ mình nghỉ ngơi một chút nhé!"

Hãy nhớ rằng mục tiêu là tạo ra những thử thách phù hợp với khả năng của bé, không phải đẩy bé đến giới hạn. Khi thấy bé đã cố gắng hết sức, hãy giúp bé kết thúc thử thách một cách tích cực.

Việc áp dụng phương pháp này có thể cảm thấy hơi lạ lẫm lúc đầu, nhưng theo thời gian, bạn sẽ quen dần. Điều quan trọng là phương pháp này cho phép bạn hỗ trợ bé vượt qua các thử thách, đồng thời mang đến cho bé cơ hội phát triển khả năng tự phục hồi.